“Wiñaypaq” y “Katatay”: dos poemas quechuas de Yuli Tacas y José María Arguedas

En el Día de las Lenguas Originarias, compartimos dos poemas aparecidos en el libro Harawikuna Jarawinaka. Quechua / Aymara de Mauro Mamani Macedo. “Wiñaypaq” de Yuli Tacas (Lima, 1988) y “Katatay” de José María Arguedas (Andahuaylas, 1911 – Lima, 1969).

Yuli Tacas
Wiñaypaq

Ñawiykipim musuq punchaw llipipiyachkam
Sunqu rurykipim allin kawsay tikarichkam
Llantukunata manchachispa, chinkachispa
Wiñaypaq.

Makiykipim pillpintupa rapran mastarikum
Musquyniykita musuqmanta illarispa
Ñanniykita kallparichispa, hatarichispa
Wiñaypaq.

Chaykiypim chaki wayqu huntarimuspa
Allin kawsayniykita aswanta mirachispa
Uku pachamanta qispirichimuspa
wiñaypaq
k
a
n
q
a

 

José María Arguedas

Katatay

Llaqtay puyus katatachkan
warmikunapa llaki puyu sonqonwan tupaykuspa
¡Ama katataychu, llaki,
kunturpa sombranmi hamuykuchkan!
— Imapaqmi hamunchay sombra
aukikunapa sutinpichu
icha Jesus yawarninpa kamachisqanchu.
Manchakunim, taytallay.
— Ama katataychu;
manan yawarchu
manan auki wamanichu;
Intipa kanchariyninmi kuntur rapranpi hamuchkan.
— Manchakunin, taytay.
Intiqa kañanmi, uywakunata, kausayta.
Orqokunapis, may sacha sachakunapis,
yarqasqa machaqway, Intip churin.
— Manam Intichu, sonqonpa kusiy, qapaq kanchariynillanmi
kunturpa sombra ñawinpi hamuchkan.
Manan Intichu; kanchariynillanmi.
¡Sayay, sayariy! Chay mana chanin kunturpa ñawinta
chaskiy; katatay paywan.
Hatun yunka sachakuna hina, kuyuy,
qapariyta kachaykuy.
¡Huñunakuychik, llaqtay runa,
Kanchiriywan katataychik!
Amaru yawarta upyaychik;
rauraq yawarqa kunturpa ñawinman chayanmi,
cieluta huntanmi, tusuchinmi,
qaparichinmi, chay qori Yawar.
Paqariy, taytay, vida, runachallay runa,
ancha kuyana.

¡COMPARTE!

Leave a Reply